त्रिपिंडी श्राद्ध पूजा म्हणजे काय? https://www.purohitsangh.org/marathi/tripindi-shradha
त्रिपिंडी श्राद्ध पूजा ही श्री त्र्यंबकेश्वर शहरात केली जाणारी महत्त्वाची पूजा आहे. त्रिपिंडी श्राद्ध म्हणजे तीन पिढ्यांच्या पूर्वजांचे विधीवत श्राद्ध. या तीन पिढ्यांमध्ये वंशावळी, मातृसत्ताक, गुरुवंश किंवा सासरच्या कुळातील व्यक्तीने नियमाप्रमाणे श्राद्ध केले नसेल तर त्रिपिंडी श्राद्ध केल्याने त्याला मोक्ष प्राप्त होतो. त्रिपिंडी श्राद्ध पूजा न केल्यास व्यक्तीला पितृदोषाचा त्रास होतो. पितृदोषात कुटुंबातील मृत सदस्य आपल्या वंशजांना शाप देतात, ज्याला पितृ शाप असेही म्हणतात. तीन पिढ्यांच्या पूर्वजांना राक्षसांपासून मुक्त करण्यासाठी त्रिपिंडी श्राद्ध पूजा केली जाते. अकाली मृत्यू, अपघातामुळे मृत्यू किंवा लग्नाआधीच एखाद्या व्यक्तीचा मृत्यू अशा काही खास कारणांमुळे मृत्यू पावणारे अनेक सदस्य कुटुंबात असतात, त्यांच्या आत्म्याला शांती नसते. त्यामुळे असे आत्मे पृथ्वीवर अनंतकाळ भटकत राहतात आणि आपल्या कुटुंबात जन्मलेल्या वंशजांच्या या दु:खातून मुक्त होऊ पाहतात. अशा परिस्थितीत आपल्या प्राचीन धर्मग्रंथात पितरांच्या शांतीसाठी त्रिपिंडी श्राद्ध पूजा आयोजित केली जाते. त्रिपिंडी श्राद्ध पूजेचा विधी, प्रामुख्याने पितृपक्ष महिन्याच्या अमावास्या दिवशी, विशेष फलदायी मानला जातो. याशिवाय पौर्णिमेच्या आधीचे १६ दिवस पूर्वजांना यज्ञ अर्पण करण्यासाठी सर्वोत्तम मानले जातात. त्र्यंबकेश्वरसारख्या विशिष्ट धार्मिक क्षेत्रात विशिष्ट मुहूर्ताची निवड केल्यानंतर दर महिन्याला हे श्राद्ध करता येते.
त्रिपिंडी श्राद्ध का करावे?
मागील तीन पिढ्यांच्या कुटुंबातील एखाद्याचा लहानपणी किंवा वृद्धापकाळाने मृत्यू झाला असेल तर त्रिपिंडी श्राद्ध करावे लागते. गेल्या तीन वर्षांपासून मृतात्म्यांना त्रिपिंडी श्राद्ध दिले जात नाही, तर मृतांना राग येतो, म्हणून त्यांना शांत करण्यासाठी आपण त्रिपिंडी श्राद्ध करावे. त्रिपिंडी श्राद्ध हे गेल्या तीन पिढ्यांच्या पूर्वजांचे पिंड दान आहे. त्र्यंबकेश्वरमध्ये नारायण नागबली, काल सर्प दोष, त्रिपिंडी श्राद्ध अशा सर्व प्रकारच्या पूजा करणे महत्त्वाचे आहे, हे आपणा सर्वांनाच ठाऊक आहे. महाराष्ट्रातील नाशिकजवळ त्र्यंबकेश्वर या पवित्र ठिकाणी ही धार्मिक पूजा करावी.
त्रिपिंडी श्राद्ध कोण करू शकेल?
त्रिपिंडी श्राद्धाला काम्या असेही म्हणतात, म्हणून आई-वडील हयात असतानाही हा विधी केला जातो. त्रिपिंडी श्राद्ध पूजेचा विधी विवाहित पती-पत्नी जोडप्यासोबत केला जाणार आहे. पत्नी हयात नसेल तर विधुर आणि पती हयात नसेल तर विधवा स्त्रीकडून ही पूजा केली जाते. अविवाहित व्यक्तीलाही या पूजेचा अधिकार आहे. हिंदू विवाह पद्धतीनुसार स्त्रीला लग्नानंतर पतीच्या घरी जावे लागते. त्यामुळे आई-वडिलांच्या निधनानंतर पिंडदान, तर्पण आणि श्राद्ध करण्याचा त्याला अधिकार नाही. पण त्रिपिंडी श्राद्धात स्त्रीही आपला आधार देऊ शकते.
त्रिपिंडी श्राद्धाचे नियम :
त्रिपिंडी श्राद्ध पूजेच्या मुहुर्ताच्या एक दिवस आधी त्र्यंबकेश्वर येथे उपस्थित राहणे आवश्यक आहे. जर श्राद्धकर्ताचे वडील हयात नसतील तर त्याच्या मुलाला विधीच्या वेळी केस मुंडवावे लागतात. श्राद्धकर्ताचे वडील हयात असतील तर त्याला केस कापण्याची गरज नाही. पांढरे कपडे घालून पूजा केली जाते पुरुषांनी पांढरा कुर्ता आणि धोतर आणि महिलांनी पांढऱ्या साड्या नेसल्या पाहिजेत. त्रिपिंडी श्राद्धानंतर पूजेचे वस्त्र तेथेच सोडून त्यांच्याबरोबर आणलेले नवीन वस्त्र परिधान केले जाते.
त्रिपिंडी श्राद्धाचे फायदे :
त्रिपिंडी श्राद्ध पूजेमुळे पूर्वजांच्या अपूर्ण राहिलेल्या इच्छा शांत होतात आणि त्यांचे आशीर्वादही प्राप्त होतात. त्रिपिंडी श्राद्ध पूजेनंतर केलेल्या लग्नासारख्या शुभ कार्यातही यश आणि आशीर्वाद प्राप्त होतात. पूजेनंतर सर्व क्षेत्रांत यश प्राप्त होते व सामाजिक प्रतिष्ठेत प्रगती शक्य होते. नोकरीधंद्यात रखडलेल्या पदोन्नती होतील आणि व्यवसायात धनवृद्धी होईल. कौटुंबिक कलह संपल्यानंतर संबंध सुधारतात आणि सुखाची प्राप्ती होते. प्रकृतीत सुधारणा झाल्याने शारीरिक व्याधींना आराम मिळतो. शिक्षण आणि लग्नाशी संबंधित सर्व समस्या दूर होतात.
त्र्यंबकेश्वर येथे ताम्रपत्रधारी गुरुजी https://www.purohitsangh.org/marathi/trimbakeshwar-guruji
त्र्यंबकेश्वर येथे ताम्रपत्रधारी पंडितजी यांच्या निवासस्थानी त्रिपिंडी श्राद्धाची पूजा केली जाते. त्र्यंबकेश्वर मंदिरात पंडितजींना अनेक पिढ्यांपासून पूजेचा अधिकार देण्यात आला आहे. पेशवेकालीन जतन केलेल्या ताम्रपटावर हा दावा कोरलेला आहे. त्र्यंबकेश्वर ज्योतिर्लिंग मंदिरात तांब्याचे पान असलेल्या गुरुजींना पूजेचा अधिकार आहे. हा अधिकार वारसाहक्काने मिळालेला आहे. त्र्यंबकेश्वरमध्ये विविध पूजा आणि शांतीकर्म करण्याचा अधिकार गुरुजींना आहे, त्यामुळे त्रिपिंडी श्राद्ध विधी ताम्रपत्रधारी पंडितजींच्या निवासस्थानी केली जाते. पुरोहित संघाच्या वेबसाइटवरून आपण त्र्यंबकेश्वर पंडित जी ऑनलाइन बुक करू शकता.
सर्व इच्छा पूर्ण करण्यासाठी आणि सर्व अडचणी दूर करण्यासाठी ही त्रिपिंडी श्राद्ध विधी केवळ नाशिक त्र्यंबकेश्वर मंदिरात केली जाते. हि पूजा विधी केल्याने भगवान विष्णूची पूजा केल्याने शारीरिक पाप, बोलली जाणारी पापे आणि इतर पापे दूर होतात. त्र्यंबकेश्वरमध्ये नारायण नागबली पूजा, कालसर्प दोष पूजा, कुंभ विवाह, महामृत्युंजय मंत्रजप, रुद्राभिषेक, त्रिपिंडी श्राद्ध आदी वैदिक विधी केले जातात