Tenkis Davası ve Mirasta Saklı Pay Hakkı Üzerine Bilinmesi Gerekenler
Miras hukuku, bireylerin ölümünden sonra geride bıraktıkları malvarlıklarının adil ve yasal şekilde paylaşımını sağlayan önemli bir hukuk dalıdır. Bu alandaki en kritik düzenlemelerden biri de saklı pay ve buna bağlı olarak gündeme gelen tenkis davası kurumudur. Özellikle mirasçılar arasında adaletsizliğe neden olabilecek vasiyetler, bağışlar ya da mal kaçırma iddiaları gibi durumlarda devreye giren tenkis kurumu, saklı paya sahip mirasçıların haklarını güvence altına alır.
Saklı Pay Nedir?
Saklı pay, miras bırakanın (muris) yasal mirasçılarından bazılarına bırakmak zorunda olduğu, vazgeçilemez nitelikteki asgari miras hakkıdır. Türk Medeni Kanunu'na göre altsoy (çocuklar ve torunlar), anne-baba ve sağ kalan eş, saklı paylı mirasçılardır. Miras bırakan, malvarlığı üzerinde serbestçe tasarruf edebilse de saklı paylara zarar veremez. Eğer bu sınırlar aşılırsa, hakları ihlal edilen mirasçılar tenkis davası açarak söz konusu tasarrufları yasal sınırlara çektirebilir.
Tenkis Davası Nedir?
Tenkis davası, saklı pay sahibi mirasçının, miras bırakanın yaptığı bağış, vasiyetname gibi tasarrufların saklı paya zarar verdiği durumlarda bu işlemleri iptal ettirmek veya azaltmak için başvurduğu bir dava türüdür. Bu dava sayesinde, miras bırakanın serbestçe tasarruf hakkı ile saklı paylı mirasçının korunması gereken hakkı arasında bir denge kurulur. Örneğin, miras bırakan sağlığında malvarlığının tamamını üçüncü bir kişiye bağışlamışsa ve bu durum saklı paya zarar veriyorsa, saklı paylı mirasçı dava açarak bu bağışın belirli kısmını geri alabilir. Böylece yasal haklarını korumuş olur.
Tenkis Davasını Kimler Açabilir?
Bu dava yalnızca saklı paya sahip olan ve saklı payı ihlal edilen mirasçılar tarafından açılabilir. Ayrıca bazı özel durumlarda, bu mirasçıların alacaklıları da dava hakkına sahip olabilir. Örneğin, borçlu olan bir saklı paylı mirasçının alacaklısı, icra takibi başlatmış olması şartıyla, bu payın korunması amacıyla mirasçı adına tenkis davası açabilir. Bu, uygulamada sık karşılaşılan bir durumdur.Tenkis Davası Ne Zaman Açılmalıdır?
Tenkis davası belirli bir süre içinde açılmak zorundadır. Türk Medeni Kanunu’nun 571. maddesine göre, saklı payın ihlal edildiği öğrenildiği tarihten itibaren 1 yıl, her hâlükârda miras bırakanın ölüm tarihinden itibaren 10 yıl içinde dava açılmalıdır. Bu süreler hak düşürücü süre niteliğindedir ve geçilmesi durumunda dava hakkı tamamen ortadan kalkar. Bu nedenle zamanında hareket etmek hayati önem taşır.Vasiyetname ve Tenkis
Miras bırakanlar çoğu zaman vasiyetname ile malvarlıklarını istedikleri gibi dağıtmak isteyebilir. Ancak bu tasarruflar saklı paya zarar veriyorsa, yine tenkis davası gündeme gelir. Vasiyetnamenin şekil şartlarına uygun olması ve geçerli olması, saklı payların ihlal edilmediği anlamına gelmez. Bu nedenle vasiyetin varlığı, tenkis davası açılmasına engel değildir.